Σε κάθε περίπλοκο ανθρώπινο σύστημα, τα άτομα είναι ζωτικής σημασίας, ωστόσο συχνά δεν λαμβάνονται υπόψη. Οι σημερινοί έμπειροι ειδικοί επίλυσης προβλημάτων πρέπει να κατανοήσουν την ευρύτερη δυναμική των συστημάτων, δίνοντας παράλληλα προτεραιότητα στην ανθρώπινη ανάγκη για άφθονη και σε προσιτές τιμές ενέργεια. Η πλήρης κατανόηση και ανάλυση αυτών των συστημάτων είναι ουσιαστικής σημασίας για τον εντοπισμό κρίσιμων περιοχών, τη συλλογή σχετικών πληροφοριών από τους ενδιαφερόμενους και την επιλογή των πιο αποτελεσματικών λύσεων. Χωρίς αυτό, δεν μπορούμε να υπερβούμε τις επιφανειακές προσεγγίσεις και να επινοήσουμε βιώσιμες, μακροπρόθεσμες λύσεις.
Μια προσέγγιση συστημικής σκέψης είναι απαραίτητη για την κατανόηση των διασυνδέσεων και των αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των διαφόρων πτυχών της απαλλαγής από τον άνθρακα. Η πράσινη μετάβαση δεν αφορά μόνο την αλλαγή μιας πτυχής της κοινωνίας ή της οικονομίας, αλλά περιλαμβάνει έναν ολοκληρωμένο μετασχηματισμό σε πολλούς τομείς και επίπεδα. Η συστημική σκέψη ενθαρρύνει την εξέταση της ευρύτερης εικόνας αντί να επικεντρώνεται σε μεμονωμένες παραμέτρους. Αυτή η ολιστική θεώρηση είναι απαραίτητη για την πράσινη μετάβαση, η οποία επηρεάζει και επηρεάζεται από πολλαπλούς τομείς.
Η υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης στο πλαίσιο της απαλλαγής από τον άνθρακα είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι οι λύσεις δεν είναι απλώς αποτελεσματικές στο άμεσο μέλλον, αλλά και βιώσιμες και ανθεκτικές μακροπρόθεσμα. Αυτή η προσέγγιση είναι αναπόσπαστη για διάφορους λόγους. Η συστημική σκέψη επιτρέπει την ενδελεχή εξέταση του πλήρους φάσματος των επιπτώσεων, που περιλαμβάνει περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις. Αυτή η περιεκτική ανάλυση βοηθά στον εντοπισμό λύσεων που είναι ισορροπημένες και ολιστικές, αντί εκείνων που θα μπορούσαν να λύσουν ένα πρόβλημα ενώ δημιουργούν ένα άλλο.
Ένα πλαίσιο συστημικής σκέψης για την απαλλαγή από τον άνθρακα πρέπει να αναλύει και να προβλέπει τις αλλαγές όπου ένα μέρος του συστήματος επηρεάζει ένα άλλο, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να επηρεάσει την αρχική αλλαγή και τις δυναμικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συστημάτων. Η κατανόηση αυτών των διασυνδέσεων και βρόχων είναι ζωτικής σημασίας για την πρόβλεψη και τη διαχείριση των αποτελεσμάτων των πράσινων πολιτικών και παρεμβάσεων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η σημερινή λύση δεν θα δημιουργεί προβλήματα στο μέλλον. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά τα παρακάτω συστήματα κατά τον σχεδιασμό πολιτικών απαλλαγής από τον άνθρακα:
i) Ανταγωνιστικότητα της οικονομίας: οι αναλύσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον τρόπο με τον οποίο οι μειώσεις εκπομπών καυσαερίων επηρεάζουν τον θεμιτό ανταγωνισμό. Ένας φόρος άνθρακα μπορεί να είναι ένα εργαλείο για να πειστούν οι απρόθυμες χώρες να ακολουθήσουν στρατηγικές απαλλαγής από τον άνθρακα και να κάνουν το παγκόσμια εμπόριο πιο δίκαιο. Σήμερα έχει πληγεί η ανταγωνιστικότητα καθώς το εμπορικό έλλειμμα της ΕΕ μόνο με την Κίνα από 100 δις το 2012 ανήλθε σε 395 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022.
ii) Τύπος ανάπτυξης: Πρέπει να εξεταστεί εάν οι επενδύσεις για την απαλλαγή από τον άνθρακα δημιουργούν πραγματική ανάπτυξη σε όλους τους τομείς μιας οικονομίας ή απλά ανακατανείμουν τις επενδύσεις από τον έναν τομέα στον άλλο χωρίς να δημιουργούν ανάπτυξη. Επίσης πρέπει να μελετηθεί και ο αντίκτυπος στις θέσεις εργασίας (νέες θέσεις εργασίας, ποιότητα, παραγωγικότητα, επανειδίκευση κ.λπ.).
iii) Προσιτές τιμές ενέργειας: η ενέργεια που παρέχεται στους ανθρώπους και στις επιχειρήσεις πρέπει να είναι προσιτή, χωρίς συχνά ευμετάβλητες τιμές, και πρέπει να διασφαλίζει την ενεργειακή ασφάλεια, την προστασία των καταναλωτών και έναν μηχανισμό διόρθωσης των τιμών ώστε να διασφαλίζεται ότι αντικατοπτρίζουν το πραγματικό κόστος.
iv) Χρηματοδότηση επενδύσεων: διαθεσιμότητα κεφαλαίων σε προσιτό κόστος για τη χρηματοδότηση της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας, νέες φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες, νέες τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας, νέες τεχνολογίες για τη δημιουργία νέων πηγών ενέργειας, εκσυγχρονισμός και ανάπτυξη περισσότερων δικτύων μεταφοράς ενέργειας, ανάπτυξη καλωδίων για τη σύνδεση του δικτύου με τις διεθνείς αγορές, ανάπτυξη υποδομών φόρτισης, ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης μπαταριών ή άλλων συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας κ.λπ. Ορισμένες χώρες έχουν τόσο υψηλά επίπεδα χρέους που ήδη κινδυνεύουν, οπότε θα είναι δύσκολο να βρουν τα κεφάλαια για τις απαραίτητες επενδύσεις.
v) Διεθνής συνεργασία: κάτω από τους γεωπολιτικούς χρόνους και την ενεργειακή και επισιτιστική ανασφάλεια η συνεργασία είναι δύσκολη αλλά πρέπει να είναι ο κύριος στόχος για να σωθεί ο πλανήτης με τη διαχείριση των κοινών αγαθών σε πλανητικό επίπεδο.
vi) Εσωτερική συνεργασία: οι κυβερνήσεις πρέπει να συνεργαστούν με όλα τα μέρη και τα ενδιαφερόμενα μέρη για να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγκρουση κατά το σχεδιασμό μιας βέλτιστης στρατηγικής για την πράσινη μετάβαση.
vii) Πολιτική διακυβέρνηση: αναγνώριση των αδυναμιών ή των αποτυχιών πολλών κρατών παγκοσμίως, που προκύπτουν από τον λαϊκισμό, εστιάζουν στον εκλογικισμό, την ανάπτυξη ομάδων συμφερόντων (λόμπι), το γραφειοκρατικό βάρος, τη διαφθορά, τη διαφάνεια των δεδομένων, το υψηλό κόστος και την περιορισμένη ικανότητα καινοτομίας.
viii) Χωρητικότητα της Γης: Η Γη έχει περιορισμένους κρίσιμους πόρους που μοιραζόμαστε με όλους τους σημερινούς και μελλοντικούς ανθρώπους
ix) πολύτιμοι πόροι: για πρώτη φορά, πολύτιμοι και σπάνιοι πόροι δεν μπορούν να διαχειρίζονται από την αγορά. Επομένως, τα κράτη πρέπει να αναλάβουν δράση, λαμβάνοντας υπόψη τις γενιές που δεν γεννήθηκαν.
x) Νέα φιλοσοφία σκέψης: Η διασκέδαση, η άνεση, η προσωπική ικανοποίηση μπορεί να έρχονται σε σύγκρουση με το κοινό καλό. Επίσης, το κέρδος ή η απόδοση μπορεί να έρχεται σε σύγκρουση με το κοινό καλό. Οι άνθρωποι θέλουν να κάνουν το καλό, αλλά είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουμε ότι θα είναι πάντα δυνατό να κάνουμε το καλό, εάν οι τιμές δεν αντικατοπτρίζουν σωστά τις πραγματικές ελλείψεις.
Ο παραπάνω κατάλογος συστημάτων μπορεί να επεκταθεί και σε πολλά άλλα συστήματα που είναι περισσότερο ή λιγότερο σχετικά με κάθε περίσταση. Αλλά η σκέψη μέσα σε ένα πλαίσιο συστημάτων είναι ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί με επιτυχία ένα βιώσιμο επίπεδο απαλλαγής από τον άνθρακα. Η απαλλαγή από τον άνθρακα δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό, γεγονός που συνεπάγεται εμπορικά ελλείμματα, οι επιπτώσεις των οποίων μπορούν να επηρεάσουν τόσο την κοινωνία όσο και την οικονομία μακροπρόθεσμα. Για αυτό παρέχεται ένα πλαίσιο συστημικής σκέψης για βιώσιμη απαλλαγή από τον άνθρακα, καθοδηγώντας ακαδημαϊκούς, ερευνητές, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και επαγγελματίες στον τομέα της ενεργειακής μετάβασης, παρέχοντας μια ολιστική προσέγγιση συστημάτων που επηρεάζει τις πολιτικές απαλλαγής από τον άνθρακα σε όλα τα στάδια σχεδιασμού. Η προσέγγιση αυτή θα τους επιτρέψει να ενημερωθούν για τις επιδράσεις του εμπορικού ελλείμματος, προκειμένου να καταστεί δικαιότερος ο ανταγωνισμός. Καθώς η επιστήμη, η μοντελοποίηση και η διαθεσιμότητα δεδομένων για την απαλλαγή από τον άνθρακα εξελίσσονται, η ικανότητα αντιμετώπισης αυτών των προκλήσεων με την απαιτούμενη πολυπλοκότητα θα βελτιώνεται ολοένα και περισσότερο.
Γιώργος Ατσαλάκης, Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης: “Συστημική σκέψη για την μετάβαση στην πράσινη ενέργεια” | Date: 03/02/2024 © Energizing Greece Magazine | 3rd Edition March 2024 |
#EnergizingGreece
#BePartOfTomorrowsWorld #FollowTheLeadersOfE #GrowthEffectForGreece
#FollowThePioneers #ConnectingGreeks
#RegionsOfGreece #PrimeMinistersOfDelphi
#GreeceIsTheDestination #CreteIsTheDestination
