Ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της Ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδιών και Τουρισμού (World Travel and Tourism Council), ο εν λόγω κλάδος αντιστοιχούσε στο 20,8% του ΑΕΠ και στο 21,7% της συνολικής απασχόλησης το 2019. Αναμφισβήτητα, κατά τη διετία 2020-21 ο τουρισμός επλήγη ιδιαίτερα από την κρίση της COVID-19, αλλά πλέον έχουμε μπει σε τροχιά ουσιαστικής ανάκαμψης: στο βαθμό που οι αρνητικές επιπτώσεις του ρωσοουκρανικού πολέμου αποδεχθούν πρόσκαιρες, τότε αναμένεται η επίτευξη των μεγεθών του 2019 το 2023 και σε ορισμένες περιοχές της χώρας ενδεχομένως και το 2022.
Στη νέα βέβαια τουριστική πραγματικότητα, αυτό που καθίσταται περισσότερο από ποτέ σημαντικό, είναι η συμπλήρωση του κλασικού τουριστικού προϊόντος ηλίου και θάλασσας με νέες ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού που θα επιτρέψουν την αύξηση της πραγματικής κατά κεφαλήν τουριστικής δαπάνης (που αυτή τη στιγμή υπολείπεται άλλων ευρωπαϊκών χωρών) έχοντας πάντα υπ’ όψιν τους τρεις πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης (οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό) και την ανάγκη διαφανούς εταιρικής διακυβέρνησης.
Στο πλαίσιο αυτό, και μέσα από το νέο χρηματοδοτικό πρόγραμμα NextGenEU που ενισχύει την ευρωπαϊκή οικονομία με 807 δις ευρώ και την ελληνική με περίπου 32δις δίνεται μια μοναδική ευκαιρία για νέες επενδύσεις στον τουριστικό τομέα με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της αναπτυξιακής του πορείας.
Για να μπορέσουμε, ωστόσο, ως χώρα να εκμεταλλευτούμε αυτή την επενδυτική ευκαιρία, είναι πολύ σημαντικό να αποφύγουμε την απειλή που απορρέει από την δημιουργία λευκών ελεφάντων, φαραωνικών δηλαδή υποδομών που είναι δύσκολο να συντηρηθούν και δεν αποφέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αρνητικό παράδειγμα τέτοιων υποδομών αποτελούν ορισμένες εκ των εγκαταστάσεων των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 που στην πορεία εγκαταλείφθηκαν. Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι οι υποδομές αποτελούν αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την επίτευξη τουριστικής ανάπτυξης. Χρειάζεται επομένως προσοχή ως προς το σχεδιασμό της τάξης μεγέθους των τουριστικών υποδομών ώστε αυτές να ανταποκρίνονται στην εξέλιξη της ζήτησης βάσει πραγματιστικών προβλέψεων και να υπάρχει ο απαραίτητος σχεδιασμός για σταδιακή επέκταση στο μέλλον εάν και εφόσον χρειάζεται.
Επιπλέον, η επενδυτική στρατηγική στον τουρισμό πρέπει να χαρακτηρίζεται από ευελιξία ως προς το σχεδιασμό εναλλακτικών χρήσεων (π.χ. η δυνατότητα μετατροπής ενός ξενοδοχείου σε νοσοκομείο) σε περίπτωση που ο αρχικός σχεδιασμός δεν επιτύχει. Ενώ αντίστοιχα, θα πρέπει να αποφεύγεται όπου είναι δυνατόν η χωρική στατικότητα που ενέχει σημαντικά μη ανακτήσιμα επενδυτικά κόστη (sunk costs): στο πλαίσιο αυτό, η ιδέα του Λονδίνου να προσελκύσει κρουαζιερόπλοια για να καλύψει την πρόσκαιρη αύξηση ζήτησης καταλυμάτων κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2012 ήταν εξαιρετική.
Τέλος, και για να υλοποιηθούν όλα τα παραπάνω απαιτείται η οικοδόμηση ισχυρών σχέσεων εμπιστοσύνης σε όλα τα επίπεδα. Οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) έχουν αποδειχθεί ένα επιτυχημένο επενδυτικό όχημα ιδιαίτερα όταν είναι θωρακισμένες από ισχυρούς ελεγκτικούς μηχανισμούς. Αντίστοιχα, χρειάζεται σύμπνοια και συνεργασία μεταξύ των ιδιοκτητών υποδομών και των παρόχων τουριστικών υπηρεσιών όπως επίσης και αναπροσαρμογή της προσφοράς και ανάπτυξη στρατηγικής χαρτοφυλακίου πολλαπλών συνεργασιών για τη μείωση στην έκθεση κινδύνου και την αντιμετώπιση κρίσεων σε επίπεδο συνολικά ενός τουριστικού προορισμού. Στο πλαίσιο αυτό, η ψήφιση του Ν. 4875/2021 περί Τουριστικών Προορισμών Ολοκληρωμένης Διαχείρισης και Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο για την ενορχήστρωση των εμπλεκομένων φορέων (stakeholders) στον τουρισμό όχι μόνον σε εθνικό αλλά κυρίως σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Καθηγητής Δρ. Ανδρέας Παπαθεοδώρου, Διευθυντής Εργαστηρίου Τουριστικών Ερευνών και Μελετών (ΕΤΕΜ), Παν. Αιγαίου – Διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος στη Στρατηγική Διοίκηση Τουριστικών Προορισμών και Επιχειρήσεων Φιλοξενίας, Παν. Αιγαίου – Πρόεδρος Ελληνικής Αεροπορικής Ένωσης – Μέλος Εκτελεστικού Συμβουλίου Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας: “Επενδύοντας στον Τουρισμό στην μετά COVID-19 Εποχή: Ευκαιρίες και Απειλές” | Date: 25/02/2022 © Energizing Greece Magazine | 1st Edition March 2022 |
| 1st Edition Energizing Greece Magazine | March 2022 |
| Greece is the Destination, We are the Drivers |