
Η Επιτροπή δημοσίευσε στις 2 Οκτωβρίου πρόσθετα έγγραφα καθοδήγησης και ένα ισχυρότερο πλαίσιο διεθνούς συνεργασίας, έτσι ώστε να στηριχτούν τα παγκόσμια ενδιαφερόμενα μέρη, τα κράτη μέλη και τρίτες χώρες στις προετοιμασίες τους για την εφαρμογή του κανονισμού της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών. Η Επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν διεθνείς εταίροι ως προς την πορεία των προετοιμασιών τους, προτείνει επίσης να δοθεί πρόσθετος χρόνος προετοιμασίας στα ενδιαφερόμενα μέρη. Εάν η πρόταση εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, η οικεία πράξη θα τεθεί σε εφαρμογή στις 30 Δεκεμβρίου 2025 για τις μεγάλες εταιρείες και στις 30 Ιουνίου 2026 για τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις. Δεδομένου ότι όλα τα εργαλεία εφαρμογής είναι έτοιμα από τεχνική άποψη, οι 12 επιπλέον μήνες μπορούν να λειτουργήσουν ως περίοδος σταδιακής εφαρμογής, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού.
Οι κατευθυντήριες γραμμές που παρουσιάστηκαν θα δώσουν πρόσθετη σαφήνεια στις εταιρείες και τις αρχές επιβολής του κανονισμού, ώστε να διευκολυνθεί η εφαρμογή των κανόνων, πέραν της συνεχούς στήριξης που παρέχει η Επιτροπή προς τα ενδιαφερόμενα μέρη από την έκδοση του κανονισμού. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι, τρεις μήνες πριν από την προβλεπόμενη ημερομηνία εφαρμογής, αρκετοί παγκόσμιοι εταίροι έχουν επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση ετοιμότητάς τους, με πλέον πρόσφατη ευκαιρία την εβδομάδα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Επιπλέον, η πρόοδος των προετοιμασιών των ενδιαφερόμενων μερών στην Ευρώπη είναι επίσης ανομοιόμορφη. Ενώ πολλά αναμένουν να είναι έτοιμα εγκαίρως, χάρη στις εντατικές προετοιμασίες τους, άλλα εξέφρασαν την ανησυχία τους.
Η Επιτροπή, συνεκτιμώντας την καινοτόμο φύση του κανονισμού της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών, το σφιχτό χρονοδιάγραμμα και το εύρος των εμπλεκόμενων ενδιαφερόμενων μερών διεθνώς, έκρινε ότι η πρόσθετη περίοδος 12 μηνών για τη σταδιακή εφαρμογή του συστήματος αποτελεί ισορροπημένη λύση που θα βοηθήσει τους φορείς εκμετάλλευσης σε ολόκληρο τον κόσμο και θα διασφαλίσει την εξαρχής ομαλή εφαρμογή του κανονισμού. Με το βήμα αυτό η Επιτροπή επιθυμεί να καταστήσει βέβαια τη μελλοντική πορεία και να διασφαλίσει την επιτυχία του κανονισμού, η οποία είναι ύψιστης σημασίας για τη συμβολή της ΕΕ στο πιεστικό παγκόσμιο ζήτημα της αποψίλωσης των δασών. Η πρόταση παράτασης σε καμία περίπτωση δεν υπονομεύει τους στόχους ή την ουσία του κανονισμού, όπως έχουν συμφωνηθεί από τους συννομοθέτες της ΕΕ.
Πρόσθετη καθοδήγηση για αποτελεσματική και ρεαλιστική εφαρμογή
Με τα έγγραφα καθοδήγησης που παρουσίασε η Επιτροπή ανταποκρίνεται στη δέσμευσή της να περιγράψει το πλαίσιο των πρόσφατων συνεργατικών προσπαθειών, με τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών και των αρμόδιων αρχών, ώστε να εξασφαλιστεί η ομοιόμορφη ερμηνεία του κανονισμού.
Στους βασικούς τομείς που καλύπτονται περιλαμβάνονται λεπτομέρειες σχετικά με τις λειτουργικές δυνατότητες του συστήματος πληροφοριών, επικαιροποιήσεις σχετικά με τις κυρώσεις, και διευκρινίσεις σχετικά με κρίσιμους ορισμούς, όπως «υποβάθμιση των δασών», «φορέας εκμετάλλευσης» στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού, και «διάθεση στην αγορά». Δίνεται επίσης περαιτέρω καθοδήγηση σχετικά με τις υποχρεώσεις ιχνηλασιμότητας.
Οι κατευθυντήριες γραμμές χωρίζονται σε 11 κεφάλαια που καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως οι απαιτήσεις νομιμότητας, το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής, η γεωργική χρήση και οι διευκρινίσεις σχετικά με το πεδίο κάλυψης του προϊόντος. Όλα τα θέματα συνοδεύονται από απτά σενάρια. Επιπλέον, οι τελευταίες συχνές ερωτήσεις, που δημοσιεύονται επίσης, δίνουν περισσότερες από 40 νέες πρόσθετες απαντήσεις σε ζητήματα που έχει εγείρει ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών από ολόκληρο τον κόσμο.
Οι πολύ μικρές και οι μικρές επιχειρήσεις επωφελούνται από ένα ελαφρύτερο καθεστώς, το οποίο περιγράφεται επίσης σε μια νέα ειδική ιστοσελίδα.
Οι πληροφορίες για το ευρύ κοινό στον ιστότοπο της Επιτροπής επικαιροποιήθηκαν και αναδιοργανώθηκαν με σκοπό την ευκολότερη κατανόηση από όλους.
Διαφανής συγκριτική αξιολόγηση ανά χώρα και ενίσχυση της συνεργασίας με διεθνείς εταίρους
Η Επιτροπή δημοσίευσε τις αρχές της μεθοδολογίας που θα εφαρμόσει κατά τη διαδικασία συγκριτικής αξιολόγησης του κανονισμού, με σκοπό την κατάταξη σε χώρες χαμηλού, κανονικού ή υψηλού κινδύνου, έτσι ώστε να διευκολυνθούν οι διαδικασίες δέουσας επιμέλειας των φορέων εκμετάλλευσης και να δοθεί η δυνατότητα στις αρμόδιες αρχές να ασκούν αποτελεσματική παρακολούθηση και να επιβάλλουν τη συμμόρφωση με τον κανονισμό.
Σύμφωνα με την εφαρμοζόμενη μεθοδολογία, η ευρεία πλειονότητα των χωρών παγκοσμίως θα υπαχθεί στην κατηγορία χαμηλού κινδύνου. Αυτό θα επιτρέψει στις συλλογικές προσπάθειες να επικεντρωθούν εκεί όπου οι προκλήσεις της αποψίλωσης των δασών είναι σημαντικότερες.
Για να συμβάλουν στη διασφάλιση της ομαλής εφαρμογής σε παγκόσμιο επίπεδο, η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης παρουσιάζουν ένα στρατηγικό πλαίσιο για τη διεθνή συνεργασία όσον αφορά τον κανονισμό της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών. Στο πλαίσιο προσδιορίζονται πέντε τομείς προτεραιότητας για την ανάληψη δράσης, όπως η στήριξη των μικροκαλλιεργητών, οκτώ βασικές αρχές, όπως μια προσέγγιση με επίκεντρο τα ανθρώπινα δικαιώματα, και διάφορα εργαλεία εφαρμογής, συμπεριλαμβανομένου του διαλόγου και της χρηματοδότησης. Αυτό το ολοκληρωμένο πλαίσιο θα έχει ως σκοπό την προώθηση μιας δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς μετάβασης σε γεωργικές αλυσίδες εφοδιασμού μηδενικής αποψίλωσης που δεν θα αφήνει κανέναν στο περιθώριο. Ενώ η ΕΕ θα εντείνει τον διάλογο και θα παράσχει ακόμη περισσότερη στήριξη, η επιτυχία της εταιρικής σχέσης θα βασιστεί επίσης στη δέσμευση των εταίρων της ΕΕ να επιτύχουν τους παγκόσμιους στόχους για την ανάσχεση της αποψίλωσης των δασών.
Ολοκλήρωση του ειδικού συστήματος ΤΠ
Το σύστημα πληροφοριών στο οποίο οι επιχειρήσεις θα καταχωρίζουν τις δηλώσεις δέουσας επιμέλειας είναι έτοιμο να αρχίσει να δέχεται καταχωρίσεις στις αρχές Νοεμβρίου και να τεθεί σε πλήρη λειτουργία τον Δεκέμβριο. Οι φορείς εκμετάλλευσης και οι έμποροι θα μπορούν να καταχωρίζουν και να υποβάλλουν δηλώσεις δέουσας επιμέλειας ακόμη και πριν από την έναρξη εφαρμογής του κανονισμού.
Μετά την πιλοτική δοκιμή του συστήματος με 100 εταιρείες που διενεργήθηκε τον Ιανουάριο, η Επιτροπή έθεσε σε εφαρμογή διάφορα πρόσθετα μέτρα, στα οποία περιλαμβάνονται τα εξής:
- Δημιουργία ενιαίου σημείου επαφής για την υποστήριξη ΤΠ προς τα ενδιαφερόμενα μέρη
- Ανάπτυξη διεπαφής που επιτρέπει συνδέσεις μηχανής προς μηχανή με το σύστημα, χωρίς να απαιτείται χειροκίνητη εισαγωγή δεδομένων· Περισσότερα από 250 ενδιαφερόμενα μέρη του ιδιωτικού τομέα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό από την πλευρά τους
- Υποστήριξη για τη δοκιμή των αρχείων εντοπισμού γεωγραφικής θέσης των ενδιαφερόμενων μερών και υποβολή παρατηρήσεων
- Βίντεο και λεπτομερείς πολύγλωσσες οδηγίες χρήσης σχετικά με το σύστημα
- Κατάρτιση για τα ενδιαφερόμενα μέρη: η πρώτη συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 25 Σεπτεμβρίου και το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακή κατάρτιση.
Επόμενα βήματα
Με τις δράσεις που ανακοινώθηκαν, η Επιτροπή θεωρεί ότι θα εκπληρωθούν οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την ομαλή εφαρμογή:
- Τα πρόσθετα έγγραφα καθοδήγησης θα συμπληρώσουν το εύρος της στήριξης προς τους παραγωγούς, τις εμπορικές οργανώσεις και τις χώρες-εταίρους κατά τις προετοιμασίες τους για την εφαρμογή του κανονισμού, ενώ η Επιτροπή θα παραμείνει προσηλωμένη στη συνέχιση του διαλόγου και της συμμετοχής, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο.
- Οι εταιρείες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνται να ολοκληρώσουν τις συνδέσεις τους, τις δοκιμές και την κατάρτισή τους για τη χρήση του συστήματος ΤΠ.
- Η Επιτροπή εντείνει τους διαλόγους με τις περισσότερες ενδιαφερόμενες χώρες, οι οποίοι θα τροφοδοτήσουν την ταχεία ολοκλήρωση του συστήματος συγκριτικής αξιολόγησης ανά χώρα μέσω πρότασης εκτελεστικής πράξης έως τις 30 Ιουνίου 2025.
- Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν την πρόταση για παράταση της περιόδου εφαρμογής έως το τέλος του έτους.
Ιστορικό
Ο κανονισμός της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών έχει σκοπό να διασφαλίσει ότι μια σειρά από βασικά αγαθά που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ δεν θα συμβάλλουν πλέον στην αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών στην ΕΕ και αλλού στον κόσμο. Η αποψίλωση και η υποβάθμιση των δασών αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την κλιματική αλλαγή και την απώλεια βιοποικιλότητας, τις δύο βασικές περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής μας. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) εκτιμά ότι δασικές εκτάσεις 420 εκατομμυρίων εκταρίων —δηλαδή εκτάσεις μεγαλύτερες από την Ευρωπαϊκή Ένωση— χάθηκαν λόγω της αποψίλωσης των δασών μεταξύ του 1990 και του 2020. Με βάση τα ποσοστά αποψίλωσης των δασών την περίοδο 2015-2020, κάθε ώρα που περνάει ο πλανήτης μας χάνει δασική έκταση μεγαλύτερη από πάνω από εννέα φορές το Bois de la Cambre στις Βρυξέλλες, ή κάθε λεπτό που περνάει τρεις φορές το Parc Léopold κοντά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες.
Οι συννομοθέτες ενέκριναν τον κανονισμό το 2023, με συντριπτική πλειοψηφία τόσο στο Κοινοβούλιο όσο και στο Συμβούλιο. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την πρότασή της το 2021, η Επιτροπή διεξήγαγε δημόσια διαβούλευση, η οποία προσέλκυσε τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό απαντήσεων (σχεδόν 1,2 εκατομμύρια), με τη συντριπτική πλειονότητα των ενδιαφερόμενων μερών να υποστηρίζουν μια φιλόδοξη προσέγγιση που περιλαμβάνει υποχρεωτική δέουσα επιμέλεια.